Bied lezers duidelijkheid – maak teksten op volgens de Gestalt principes

 

Iedereen heeft haast. Je lezer wil dus snel vinden wat hij zoekt. Of hij nu een brochure van je krijgt of een pagina op je website bezoekt. Dat betekent dat je je teksten slim moet opmaken. De van oorsprong Duitse gestaltpsychologie, die zich richt op hoe we vormen interpreteren, helpt je erbij. Vooral de Gestalt principes van omsluiting en nabijheid zijn eenvoudig toe te passen én hebben een groot effect. Maak je teksten dus op volgens de Gestalt principes!

Samenvatting voor als je geen tijd hebt: Gestaltpsychologen richten zich op hoe we dingen zien en interpreteren. Dit hebben ze vertaald in Gestalt principes. Met witruimte, kleuren en kaders groepeer je informatie volgens deze principes. Je lezer vindt daardoor direct wat hij zoekt. Belangrijk, want lezers beoordelen automatisch én razendsnel waar ze denken de informatie te vinden die ze nodig hebben. Sluit jouw tekstopmaak er niet op aan, dan loop je het risico dat ze wegklikken.

Wat zijn Gestalt principes?

Onze hersenen proberen continu verbanden te leggen. Dat doen ze om dingen voor ons te vereenvoudigen. Gestalt principes verklaren hoe onze hersenen dat precies doen.  Als jij bewust op deze principes inspeelt, voorkom je verwarring bij je lezer. Je verbetert dus de ‘user experience’ van je uitingen. Of dat nu een website is of een offerte of nieuwsbrief. Er zijn allerlei Gestalt principes, maar vooral de principes van omsluiting en nabijheid zijn handig voor marketeers, ontwerpers en copywriters.

1. Het Gestalt principe van omsluiting

Dit principe zegt dat onze hersenen dingen als één geheel zien als ze worden omsloten, bijvoorbeeld door een kader of een gelijke achtergrondkleur. We denken direct: ‘Ah, dat heeft met elkaar te maken’. Hieronder zie je 15 stippen. Door 3 ervan een andere achtergrondkleur te geven, zeggen onze hersenen direct dat die 3 dus bij elkaar horen. Je kunt dit principe gebruiken om onderdelen die bij elkaar horen te scheiden van andere elementen. Betaalinformatie in je brochure bijvoorbeeld. Of beschrijvingen van producten in je webshop.

 

 

Principe van omsluiting in de praktijk

Kijk maar eens naar iedere willekeurige website. Als het goed is, heeft de footer (de onderste strook van de website) een andere kleur dan de rest van de pagina. In de footer wordt algemene informatie gegroepeerd. De meeste ontwerpers zijn zich er niet van bewust dat ze hiermee het principe van omsluiting toepassen. Nog een voorbeeld? Als je een document print, krijg je een scherm te zien met allerlei opties. Je kiest bijvoorbeeld de printer en het aantal exemplaren. Het valt je niet op, maar alle opties zijn omkaderd. Bewust, want zo helpt de software je snel overzicht te krijgen. Kijk hieronder maar eens hoe onoverzichtelijk het scherm is zonder de kaders. Je verdwaalt en weet niet wat je met doen.

 

 

 

 

 

Voorbeelden van het principe van omsluiting

De nieuwe Facebook layout maakt heel sterk gebruik van omsluiting. Alles wat bij elkaar hoort, heeft een kader. Is dat mooi? Niet echt. Is dat functioneel? Zeker. Want je vindt heel snel wat je zoekt. Een ander voorbeeld. Hieronder zie je twee manieren om een overzicht van gerechten te geven. In de linker optie zie je niet welke naam bij welk gerecht hoort. Dat schept verwarring. In de rechter optie staan de foto van het gerecht en de naam in hetzelfde witte vak. Nu is direct duidelijk wat fish tacos zijn en welk gerecht penne with shrimp is.

 

 

Gebruik kleuren en kaders dus niet zomaar omdat het leuk staat. Ze hebben echt nut! Gebruik je ze slim, dan vergroot je de gebruiksvriendelijkheid van je website enorm.

Het principe van omsluiting toepassen in je teksten

Groepeer informatie die bij elkaar hoort, zodat je lezer niet hoeft te zoeken. Denk daarbij aan productbeschrijvingen, betaalinformatie en verzendinformatie – alles kan als groep worden ingedeeld. Vergeet ook niet dat foto’s visueel bij je teksten moeten aansluiten. Dat doe je bijvoorbeeld met achtergrondkleuren, kaders of tabjes zoals in het voorbeeld hieronder. Door de tab met het woord ‘story’ op de foto te plaatsen, zie je direct dat de tekst eronder bij het plaatje hoort. De tab ‘groepeert’ de tekst en het plaatje.

 

 

Een variant van dit principe is de Johnson Box – een kader dat de belangrijkste boodschap van je tekst benadrukt. Lees meer over het gebruik van de Johnson Box.

2. Het Gestalt principe van nabijheid

Het principe van nabijheid houdt in dat onze hersenen denken dat dingen bij elkaar horen als ze dicht bij elkaar staan. Bij onderstaand plaatje denken onze hersens niet dat het één geheel is, maar 3 groepjes van 2 bolletjes. We denken dus dat steeds 2 bolletjes iets met elkaar te maken hebben. Dat kun je ook toepassen op tekst. Sterker nog, je doet het automatisch al door in alinea’s te schrijven. Je zegt daarmee tegen je lezer ‘dit groepje woorden gaat over onderwerp X’. Als je onderstaande bolletjes allemaal op gelijke afstand zou zetten, heb je minder ruimte nodig. Om het principe van nabijheid goed toe te passen, heb je dus witruimte nodig. Je verdeelt je tekst namelijk in groepjes over het beeldscherm of het papier.

Lees meer over waarom witruimte en tekstopmaak zo belangrijk zijn als je de aandacht van je lezer vast wilt houden.

Voorbeelden van het principe van nabijheid

Het principe van nabijheid wordt vaak gebruikt in navigatiemenu’s van websites. In één oogopslag zie je welke onderwerpen bij elkaar horen. Voorwaarde is wel dat er voldoende witruimte op de pagina is. Staan de groepen te dicht bij elkaar, dan  verlies je het effect. Hieronder zie je hoe Bol.com en Coolblue het doen. Je hoeft niet te zoeken en er is geen kans op verwarring. Het lijkt simpel, maar probeer het maar eens op je eigen website!

 

 

 

Omsluiting werkt sterker dan nabijheid

Witruimte en het principe van nabijheid hebben de voorkeur als dit past in de verdere opmaak van je tekst. Dus groepeer bij voorkeur zonder kaders en kleuren. Dan houd je de tekst overzichtelijk en rustig voor je lezer. Heb je niet genoeg witruimte? Of wil je zeker weten dat iets opvalt? Dan kun je beter het principe van omsluiting gebruiken. Het principe van omsluiting is namelijk sterker dan het principe van nabijheid. Kijk hieronder maar. De 2 rijen met ieder 4 bollen zijn gelijk. In de bovenste rij denken je hersenen dat de middelste 2 bollen iets met elkaar te maken hebben. Zet je er kaders om, zoals in rij 2, dan denk je dat de eerste 2 en de laatste 2 bollen een connectie hebben.

 

 

Te veel is nooit goed

Pas wel op. Te veel randen en gekleurde kaders die puur voor decoratie zijn bedoeld, verlagen de gebruiksvriendelijkheid juist. Ze maken je tekst onoverzichtelijk. Voordat je aan de slag gaat met kaders, kleuren en randen is het verstandig je af te vragen:

• Moet ik wel aangeven dat deze elementen met elkaar in verband staan?
• Zijn kaders en kleuren nodig om de groepering te begrijpen?
• Kan ik het verband ook communiceren door alleen witruimte toe te voegen?
• Raken mijn lezers niet in de war door een teveel aan kaders en kleuren?

Meer psychologie toepassen in je teksten?

Dan is de training ‘psychologisch beïnvloeden met tekst’ iets voor jou. Speciaal voor fondsenwervers en goede doelen is er de training ‘schrijven voor fondsenwervers’. Of lees onze andere schrijftips voor creatieve teksten?

Ontvang deze blogs direct in je mailbox (om de week)

Lees ook:

Dit artikel delen?

Plaats een link op je website met deze code:
<a href=”https://dialoogtrainers.nl/duidelijke-teksten-met-gestalt-principes”>Bied lezers duidelijkheid – maak teksten op volgens de Gestalt principes</a>

Of klik op de social share buttons hieronder.
Je vergroot ons netwerk ermee. Dank je wel!